« Trượng » là từ-ngữ chỉ-định hai loại « Gậy » :

       A - Loại Trượng (杖), chữ viết có Bộ « Mộc 木 », là loại Gậy hai đầu giống nhau, gồm có :

                - Hình-Trượng (刑 杖) là Gậy dùng để đánh người phạm pháp theo Một trong Năm Hình-Phạt thời xưa là :
                     1. Suy (Đánh bằng Roi) ;
                     2. Trượng (Đánh bằng Gậy - còn được gọi là « Hèo ») ;
                     3. Đồ (Bắt đi làm các việc nặng nhọc, như rửa chuồng Voi Trận, v.v.) ;
                     4. Lưu (Đày đi tới những nơi xa vắng) ;
                     5. Tử (Giết chết).

       B - Loại Trượng (仗), chữ viết có Bộ « Nhân 人 », là loại Gậy hai đầu khác nhau, còn gọi là Bổng (棒), gồm có :


                1 - Nghi-Trượng (儀 仗) là Trượng có một đầu Binh-Khí - thông-thường là lưỡi Kích gọi là « Khể Kích » (棨 戟) - dùng cho lính hộ vệ các Quan sang ra ngoài, nhưng dưới thời Nhà LÊ thì Nghi-Trượng dùng lưỡi Kích Cổ gọi là « Qua Nghi Trượng » (戈 儀 仗) mà dân-gian thường gọi là « Qua Mỏ Cú ».

                Còn Nghi-Trượng (儀 仗) được dùng trong các Nghi-Lễ tại Đình-Miếu (Lễ Bái) và Thánh-Thất thì có một đầu gắn Bát Bữu ( 八寶 ) :

               Về phần Nghi-Trượng dùng trong các Nghi-Lễ tại hoàng-thành (Múa Bát-Dật), thì có đầu phía trên Nghi-Trượng uốn cong xuống :

               Còn tại các Nhà Thờ Thiên-Chúa-Giáo, thì trong những buổi Lễ Tấn-Phong chức-sắc, Nghi-Trượng được thiết-kế theo dạng cây « Linh-Mục Trượng - Crosse pastorale » đặc-thù của Tây-Phương có đầu phía trên uốn cong vòng lại theo hình xoắn :

               Tuy-nhiên, về phần Nghi-Trượng thuộc Đạo Thiên-Chúa-Giáo - thường được gọi là Đạo Công-Giáo - tại Việt-Nam, thì ngoài việc Nghi-Trượng được thiết-kế theo Tây-Phương dưới dạng cây « Linh-Mục Trượng - Crosse Pastorale », còn gồm có một loại « Nghi-Trượng Bát-Bữu » thiết-kế theo Đông-Phương, cảm-tác theo Bộ Bát-Bữu của những Đền Thờ trong Tam-Giáo Phật-Lão-Nho.

              2 - Thiền-Trượng (禪 仗) là Trượng có nguồn-gốc từ Ấn-Độ, gọi theo tiếng Phạn (Sanscrit) là « खक्खर Devanagari » (Khakkhara, “Gậy Hành-Khát”) ; đó là gậy của các vị Sư bên Phật-Giáo dùng chống đi đường trước kia và có một đầu thiết-kế theo nhiều mẫu-hình trong đó có hai mẫu-hình chính :

              A) - Mẫu-hình Trượng với Vòng Càn-Khôn (Càn-Khôn Quyện) của các Nhà Sư Việt-Nam :

              B) - Mẫu-hình Trượng với Sáu Vòng điệu-hóa (biểu-tượng Lục-Đạo Luân-Hồi), uốn cong theo dáng Xương Chậu hoặc Khóm Mây - có gắn 12 khoen (biểu-tượng Thập-Nhị Nhân-Duyên), của các Nhà Sư Trung-Hoa, và từng trở thành một Binh-Khí rất hiệu-năng trong tay các vị Cao-Tăng với danh đề-bạt tấn-phong là Phương-Trượng (芳 仗).

              C) - Còn về Mẫu-hình với thanh Roi hình Thẻ Gỗ bản dẹp - cũng được gọi một cách sai-lạc là Thiền-Trượng (禪 仗) tại Việt-Nam - thì thật ra có tên gọi theo tiếng Nhật là « Kyosaku (hay Keisaku) Cảnh-Sách 警 策 (Roi Cảnh-Tỉnh) ». Nó được dùng trong buổi ZaZen (Tọa Thiền) theo Thiền-Phái RINZAI bên Nhật-Bản để cảnh-tỉnh lúc Thiền-Sinh bị hôn-trầm.

              Thật ra, những thế-hệ sau này vì chỉ được nghiên-cứu về Giáo-Lý đặng đi thuyết-giảng mà thiếu được học-hỏi về Pháp-Lý đặng tu-luyện, nên người bên Phật-Giáo đã biểu-tượng-hóa Thiền-Trượng thành Nghi-Trượng như bên Công-Giáo. Rồi từ đấy họ biểu-tượng-hóa Nghi-Trượng thành Tích-Trượng (錫 仗) theo cách hình-tượng Địa-Tạng-Vương Bồ-Tát (Bodhisattva Kshtigharba).
               Cuối cùng với thời-gian, là họ biến hóa Tích-Trượng (錫 仗) - tức là Gậy Tầm-Xích của nhà Sư đi khất-khực - thành một Pháp-Trượng (法 仗) với biện-thuyết trí-thức để diễn-giải về Thiền-Trượng (禪 仗) này không ăn-nhập gì với Khoa-Học Huyền-Bí Phật-Pháp của Đức Phật-Tổ Thích-Ca Mâu-Ni (Çakyamûni).

              - Long-Trượng (龍 仗) là Trượng có một đầu thiết-kế theo hình Đầu Rồng, dùng chống đi đường của các nhà Đạo-Sĩ và của những nhà Quyền-quí. Long-Trượng cũng là một Binh-Khí rất đáng ngại trong tay các vị Cao-Thủ Võ-Thuật.

               - Lang-Nha-Trượng (狼 牙 仗), còn được gọi là Lang-Nha-Bổng (狼 牙 棒), là Trượng có một đầu hình Bầu-Dục gắn Đinh trổ tua-tủa, được thông-dụng thời Nhà Lý (1010~1225) và Nhà Tống (960~1279) :

              - Xà-Mâu-Trượng (蛇 矛 仗) là Trượng có một đầu nghéo lại như Cổ Rắn Hổ, dùng chống đi đường của các Bô Lão người Việt :

            - Nhật-Nguyệt-Trượng (日月仗) là Trượng có một đầu thiết-kế theo hình-tượng Mặt Trời, và có một đầu thiết-kế theo hình-tượng Vầng Trăng khuyết.

• Khảo-Luận về Trượng-Pháp